]اگر مهندس شهرساز هستید یا دوست دارید با مهندس شهرساز و خدمات آن به طور کاربردی آشنا شوید، پیشنهاد می کنم متن زیر مطالعه کنید.
۱-تعریف شهرسازی
شهرسازی یک علم بین رشته ای است و شهرساز یک مترجم موضوعات شهری است.
مهم این است که یک شهرساز در ارتباط با متخصصان سایر علوم بتواند به نوعی موازنه ایجاد نماید و طوری عمل نماید تا چیدمان شهری به نحوی باشد که ساکنین از سکونت در شهر لذت ببرند و در آرامش زندگی کنند.
۲- جایگاه شهرساز در قانون
۱-۲- قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان
در این بخش خلاصه ای از قوانین مرتبط با شهرسازی مطرح شده است.
ماده ٢ – اهداف و خط مشی
بند ٢ – تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه‌های فنی و مهندسی در بخش‌های ساختمان و شهرسازی.
بند ٩ – الزام به رعایت مقررات ملی ساختمان، ضوابط و مقررات شهرسازی و مفاد طرح‌های جامع و تفصیلی و هادی از سوی تمام دستگاه‌های دولتی، شهرداری‌ها، سازندگان،مهندسین، بهره‌برداران و تمام اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با بخش ساختمان به‌عنوان اصل حاکم بر کلیه روابط و فعالیت‌های آن‌ها و فراهم ساختن زمینه همکاری کامل میان وزارت مسکن و شهرسازی، شهرداری‌ها و تشکل‌های مهندسی و حرفه‌ای و صنوف ساختمان
ماده ١۵ – اهم وظایف و اختیارات هیئت‌مدیره سازمان های نظام مهندسی
همکاری با مراجع مسئول در امر کنترل ساختمان از قبیل اجرای دقیق و صحیح مقررات ملی ساختمان و ضوابط طرح‌های جامع و تفصیلی و هادی شهرها توسط اعضای سازمان حسب درخواست.
تنظیم روابط بین صاحبان حرفه‌های مهندسی ساختمان و کارفرمایان و کمک به مراجع مسئول در بخش ساختمان و شهرسازی درزمینهٔ ارجاع مناسب کارها به صاحبان صلاحیت و جلوگیری از مداخله اشخاص فاقد صلاحیت در امور فنی.
کمک به ارتقای کیفیت طرح‌های ساختمانی، عمرانی و شهرسازی در محدوده استان و ارائه گزارش برحسب درخواست، شرکت در کمیسیون‌ها و شوراهای تصمیم‌گیری در مورد این‌گونه طرح‌ها و همکاری با وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری‌ها درزمینهٔ کنترل ساختمان و اجرای طرح‌های یادشده با استفاده از خدمات اعضای سازمان استان.
۲-۲- مقررات ملی ساختمان
در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (نظامات اداری) به موضوع لزوم استفاده از افراد واجد صلاحیت برای ارائه خدمات شهرسازی اشاره شده شده است.
بند ۷ ماده ۴ مبحث دوم مقررات ملی ساختمان
نظر به اینکه تراکم ساختمانی ، کاربری آن، رعایت حقوق همسایگی ، مسائل و بازتاب‌های ترافیکی، ارزش‌های هویتی، انطباق تـراکم جمعیتـی یـا سـاختمانی ، مسائل ایمنـی در هنگـام وقـوع حوادث غیرمترقبه ، حفظ فضای باز به ازای واحدهای احـداثی و نظـایر آن در زمین‌های مربـوط بـه احداث مجتمع‌ها و مجموعه‌های ساختمانی نیازمند مشارکت و اعلام نظر متخصصـان رشـته شهر ساز و بعضاً رشته ترافیک می‌باشد
شهرداری‌ها موظف‌اند در تمامی ساختمان‌هایی که ضرورت توجه و رعایت به مـوارد فوق احساس شود، نسبت به استفاده از خدمات مهندسان شهر ساز و ترافیک بهره‌برداری نمایند ضمناً به سازمان‌های استان‌ها توصیه می‌شود در خصـوص طراحـی ساختمان‌های گـروه « د » و مجتمع‌های ساختمانی از خدمات مهندسان شهر ساز در امور طراحی به‌منظور ایجاد همـاهنگی بـا ساختمان‌های مجاور و رعایت مسائل شهرسازی استفاده گردد.
۳-حدود صلاحیت مهندسان شهرساز در تهیه طرح های شهرسازی
براساس ماده ۱۸ مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، حدود صلاحیت مهندسان شهرساز در تهیه طرح های شهرسازی شامل موارد ذیل می باشد:
- کالبدی ملی و منطقه ای (۱)
- جامع ناحیه (یک یا چند شهرستان) با جمعیت تا۴۰۰ هزارنفر (۳)- تا یک میلیون نفر و شهرستان فراگیر شهر مرکز استان(۲)- بیش از یک میلیون نفر (۱)
- ساماندهی مجموعه روستایی(۱)
- راهبردی و مکان یابی(۲)
- مجموعه شهری(۱)
- جامع شهر با جمعیت تا ۲۰۰ هزارنفرجمعیت و شهرهای مرکز استان (۳)- تا یک میلیون نفر (۲)- بیش از یک میلیون نفر (۱)
- جامع شهر جدید با جمعیت تا ۱۰۰ هزارنفر (۳)- تا۲۰۰ هزار نفر (۲)- بیش از ۲۰۰ هزارنفر (۱)
- هادی شهر یا روستا(۳)
- تفصیلی شهرها موجود/جدید با جمعیت تا ۲۰۰ هزارنفر (۳)- تا یک میلیون نفر (۲) – تا بیش از یک میلیون نفر) (۱)
- شهرک (مسکونی، صنعتی، توریستی و…) (۳)
- نوسازی، بازسازی وبهسازی بافت های قدیمی و فرسوده با جمعیت تا ۲۰۰ هزارنفر (۳)-تا یک میلیون نفر(۲)-بیش از یک میلیون نفر (۱)
- آماده سازی توسعه های جدید شهری تا ۵۰ هکتار (۳)- تا ۱۵۰ هکتار (۲)-بیش از ۱۵۰ هکتار (۱)
- برنامه ریزی انطباق کاربری اراضی شهری(۲)
- طرح جزئیات شهرسازی(۱)
- تفکیک اراضی شهری تا یک هکتار (۳)-تا پنج هکتار (۲)-بیش از ۵ هکتار (۱)
توضیحات :
۱- پایه های بالاتر می توانند مواردی که برای پایه های کمتر نوشته شده را نیز امضا کنند. پایه یک و ارشد می توانند کلیه موارد بالا را امضا نمایند.
۲- کلیه آیتم های فوق شامل رشته های شهرسازی،برنامه ریزی شهری عضو سازمان مهندسی ساختمان می باشد.به جز:
مواد ۱ تا ۴ که شامل طراحی شهری نمی باشد
مواد ۱۴ و ۱۵ که شامل برنامه ریزی شهری نمی باشد.
۳- در مواردی که صلاحیت های مشترک برای برنامه ریزی و طراحی شهری تعیین شده است، مشارکت عملی هردوگرایش و تایید طرح توسط آن ها الزامی است.
۴- کلیه طرح های فوق باید زیر نظر و با مسئولیت مهندسان شهرساز واجد صلاحیت تهیه شود و درصورتی که این طرح ها توسط اشخاص حقوقی تهیه گردند، بایستی حداقل یکی از مهندسان فوق با توجه به حدود صلاحیت خود در تهیه طرح مشارکت عملی داشته وطرح به تایید وی برسد.
۴- انواع خدمات شهرسازی در اتباط با نظام مهندسی ساختمان
- انطباق شهری ساختمان
- انطباق کاربری اراضی
- تفکیک اراضی شهری و روستایی
- گزارشات توجیهی( کمیسیون ماده ۵ وکارگروه امور زیربنایی)
- طرح جزئیات شهری
۵- جعبه ابزار شهرساز
شهرسازان نیز همانند هر حرفه ای برای انجام امور خود نیاز به جعبه ابزار ویژه خود دارد.
جعبه ابزار شهرساز شامل موارد زیر می باشد
۱-۵- دسترسی به بانک های اطلاعاتی
بانک های اطلاعاتی شامل آمار، نقشه ها، جداول اطلاعاتی، قوانین، دستورالعمل ها و… در محدوده های فراگیر، بلافصل و مداخله (پروژه) می باشد.
منبع این اطلاعات بعضا آمار نامه های شهری و طرح های بالادست می باشد.
۲-۵- تسلط به قوانین ودستورالعمل ها
جدا از آمار و اطلاعات ، قوانین و دستورالعمل، موضوع تسلط به قوانین و بخشنامه ها، به ویژه مجوزات شهرداری از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیشنهاد می کنم درصورت عدم اشراف به قوانین و دستورالعمل ها باید فرد خبره مشورت نمایید.
۳-۵- نرم افزار Arc Gis
تسلط به نرم افزار GIS و استفاده از بانک های اطلاعاتی معتبر و به روز و از مهمترین ابزارهای یک شهرساز در تولید نقشه های کاربردی و با کیفیت در تمامی کارهای شهرسازی است.
نکته مهمی که در استفاده از بانک های اطلاعاتی وضع موجود باید به آن توجه کرد این است که این بانک ها به عنوان پایه کار بسیار مناسب است ولی برای خروجی قابل اطمینان کارخود حتما از نقشه های آن لاین جی آی اس استفاده کنیدو بامراجعه به محدوده کاری خود، وضع موجود را برداشت وبانک های اطلاعاتی را برای کار خود به روز نمایید.
لایه های کاربردی جی آی اس شامل لایه اطلاعاتی محدوده های شهری (محدوده شهر/ محدوده طرح های تفصیلی/محدوده مناطق و محلات)، لایه های طرح های بالادست (طرح جامع و طرح های تفصیلی و…)، لایه های اطلاعاتی وضع موجود (پلاک های شهری،بلوک های شهری، توده و فضا، کاربری وضع موجود،معابر شهری و… می باشد
۴-۵- تسلط به نرم افزار Sketchup
موضوع سایه اندازی با استفاده از تصاویر سه بعدی یکی دیگری از موضوعاتی است که مهندسین شهرساز باید بر آن تسلط داشته باشند.
