در این متن به کلیه ضوابط و مقررات ملاک عمل سازمان نظام مهندسی ساختمان درخصوص پارکینگ خواهیم پرداخت.
اگر تمایل به آشنایی با جانمایی پارکینگ، دستورالعمل تهیه و تایید نقشه های پارکینگ دارید، پیشنهاد می کنم یک سری به صفحه زیر بزنید.

الف- ضوابط پارکینگ مندرج در مبحث ۴ مقررات ملی ساختمان (الزامات عمومی ساختمان)

۱-تعاریف توقفگاه:

توقفگاه :  
محلهای توقف و نگهداری وسایل نقلیه که شامل توقفگاه های وسایل نقلیه در فضای باز و فضاهای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان میشوند.

 فضای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان:
 توقفگاههای مختص وسایل نقلیه ساکنان در ساختمانهای مسکونی یا ساختمانهایی که مکانهای توقف دارای مالکیت یا حق استفاده افراد معین است توقفگاههای خصوصی محسوب گردیده و توقفگاههایی که امکان استفاده عموم از آنها است توقفگاه عمومی محسوب می گردند.

توقفگاههای خودرو به سه گروه کوچک دارای) حداکثر ۳ محل توقف خودرو متوسط دارای ۴ تا حداکثر ۲۵ محل توقف خودرو) و بزرگ دارای) بیش از ۲۵ محل توقف ،خودرو)، در انواع خصوصی و عمومی تقسیم می شوند

۲- الزامالت کلی توقفگاه های خودرو

تعداد الزامی محل توقف خودرو در تصرفهای مختلف بر حسب موقعیت آنها در ،شهر در ضوابط طرح های مصوب توسعه و عمران شهری تعیین می شود
ورود و خروج توقفگاه های خودرو نباید از فضایی با تصرف یا استفاده دیگر صورت گیرد.
در توقفگاه های خودرو و مسیرهای ورود و خروج آن نباید ،دود بو یا سروصدای ناشی از آن مزاحم آسایش و آرامش در ساختمان و اطراف آن باشد.
 در توقفگاه ها به شرط عدم ایجاد مزاحمت برای خودروهای دیگر پیش بینی دو واحد توقف خودرو در پشت سرهم بلامانع است.
توقف خودروها در توقفگاه ها نباید مزاحمتی برای باز شدن درها و استفاده از فضاهای انباری و تأسیساتی و دسترسی به راه پله ها و آسانسورها ایجاد کند.
هرگونه تعمیر یا تعویض قطعات اصلی خودرو در محل توقفگاه ها ممنوع است.
 در توقفگاههای بزرگ به منظور تفکیک عبور سواره و پیاده در کنار معبر سواره یا جایگاه های توقف خودرو باید گذرگاه عابران به عرض حداقل ۶۰ سانتی متر در نظر گرفته شود و با تغییر رنگ معبر یا افزایش ارتفاع کف آن بالاتر از سطح معبر سواره تفکیک شود.

 تعداد فضای توقف مورد نیاز برای افراد معلول در توقفگاهها بر حسب هر ۲۵ محل توقف خودرو سواری یک عدد و بیش از آن براساس ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری افراد معلول جسمی حرکتی می باشد.
پیش بینی سرویس بهداشتی در توقفگاههای عمومی الزامی است.
پیش بینی کف شوی در توقفگاه های متوسط و بزرگ الزامی است.
در توقفگاه های متوسط و بزرگ باید از علائم هشدار دهنده و انتظامی مندرج در مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان استفاده شود.
 در صورتی که ساختمانی امکان اتصال به دو یا چند معبر در رده عملکردی اصلی و فرعی از نظر حمل و نقل را داشته باشد (مثلااگر در میادین و تقاطع ها واقع باشد)، مسیر دسترسی به ساختمان باید از معبر با رده عملکردی پایین تر و محلی تر تأمین گردد؛ مگر اینکه نهاد قانونی ،مسئول با توجه به شرایط موجود و ملاحظات ایمنی و سایر شرایط تأثیرگذار، دسترسی از معبر با رده عملکردی بالاتر را الزام یا تصویب نماید.

۳- اندازه های توقفگاه

 ارتفاع مجاز توقفگاه های کوچک ،خودرو به منظور تقلیل خطرات ناشی از حریق از کف تا سطح زیرین سقف و یا در صورت وجود تأسیسات یا عناصر سازه ای در زیر سقف، تا پایین ترین نقطه آنها حداقل ۲.۲۰ متر است ارتفاع مجاز توقفگاه های متوسط و بزرگ خودرو حداقل ۲.۴۰ متر است.
 شعاع درونی مسیر چرخش خودرو در توقفگاهها نباید کمتر از ۵۰۰ متر در نظرگرفته شود.
رعایت حداقل ۵ × ۵ متر برای فضای گردش ۹۰ درجه خودرو الزامی است.

۴- ابعاد و مساحت محلهای توقف خودرو

ابعاد لازم جهت توقف دو خودرو در صورتی که کنار یکدیگر قرار گیرند هریک ۲.۵ در ۵ متر می باشد هنگامی که خودروها در طول و پشت سر یکدیگر قرار می گیرند ابعاد مورد نیاز برای هریکیک ۲.۵ در ۶ متر میباشد در توقفگاه های سرپوشیده در صورتیکه فاصلهٔ ستونها ۵ متر و فاصله داخلی بین دو ستون حداقل ۴.۵۰ متر ،باشد دو خودرو می توانند بین دو ستون قرار گیرند افزایش تعداد خودرو با افزایش فاصله داخلی ستونها به ازای ۲.۵۰ متر به ازای هر خودرو بلامانع است.
در صورتی که توقف خودروی معلول در توقفگاه های خصوصی الزامی ،باشد بشرط عدم وجود مانع برای باز شدن در ابعاد لازم ۳.۵ در ۵ متر محور تا محور میباشد و به ازای هر طرف دیوار یا مانع ۲۵ سانتی متر به عرض آن اضافه می شود.

در صورتی که دو طرف یک محل توقف در توقفگاه دیوار باشد، عرض آن باید حداقل ۳ متر و طول آن ۵ متر باشد.
حداقل عرض مسیر رفت و آمد در توقفگاه های بزرگ و متوسط نباید از ۵ متر کمتر باشد. در توقفگاه های کوچک حداقل مسیر رفت و آمد باید هم عرض شیبراه، ۳ متر باشد.
در توقفگاه های عمومی شیبراههای مسقف با طول بیشتر از ۲۰ متر با حداکثرشیب ۱۶درصد مجاز است در طول کمتر از ۲۰ متر حداکثر شیب مجاز ۱۷ درصد است؛ اما حداکثر شیب یک متر ابتدا و یک متر انتهای آن باید مساوی یا کمتر از ۱۰ درصد باشد.
 حداکثر شیب:
در شیبراه روباز در توقفگاه های متوسط و بزرگ خصوصی ۱۵درصد است.
یک متر ابتدا و یک متر انتهای آن باید مساوی یا کمتر از ۱۰درصد باشد.
در شیبراههای مسقف در توقفگاه های کوچک خصوصی حداکثر ۱۷ درصد مجاز است اما حداکثر شیب یک متر ابتدا و یک متر انتهای آن باید مساوی یا کمتر از ۱۰ درصدباشد.

۵-  ورود و خروج توقفگاه ها

ایجاد ورودی و خروجی مجزا در توقفگاه های بزرگ عمومی الزامی است.
 پهنای معبر ورودی و شیبراه در همه توقفگاه های بزرگ و توقفگاه های عمومی متوسط نباید کمتر از ۵ متر و در توقفگاههای متوسط خصوصی نباید کمتر از ۳.۵ متر باشد. حداقل عرض ورودی و شیب راه برای توقفگاههای کوچک ۳ متر است.
 توقفگاههای بزرگ و متوسط باید حداقل دو راه خروج افراد پیاده مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان داشته باشند.
 تعبیه دو ورودی خودرو از معبر عمومی حداکثر به اندازه عرض معبر داخلی ،توقفگاه در ساختمانهای مسکونی تنها در زمینهای دارای بر ۲۰ متر و بیشتر مجاز است. در مواردی که زمین حاصل تجمیع اراضی باشد در این مورد ضوابط طرحهای توسعه شهری ملاک خواهد بود.

ارتباط سواره حیاط یا معبر عمومی با شیبراه به توقفگاه بسته به تراز قرارگیری  توقفگاه در ،ساختمان با رعایت ضوابط شهرسازی و با شیبراه بالارونده یا پائین رونده بلامانع است.
در کلیه توقفگاههای عمومی و توقفگاههای بزرگ و متوسط خصوصی رعایت حداقل ارتفاع آزادِ در ورودی و خروجی خودرو به میزان ۲.۱۰ متر الزامی است.
 در توقفگاههای خصوصی ،کوچک در صورت وجود ورودی مجزای دیگری برای اشخاص، پیشبینی ورودی و خروجی سواره به ارتفاع حداقل ۱.۹۵ متر الزامی است.
در غیر این صورت تابع حداقل ارتفاع الزامی در بند فوق خواهد بود.
هنگامی که طبقات دیگر ساختمان به وسیله پله ها از توقفگاه خودرو قابل دسترس باشد، باید فضای توقفگاه به وسیلهٔ دیوار و در یا فضای واسط ،محصور از فضای پلکان جدا شود.

۶-  تهویه و نورگیری توقفگاه ها

تمام توقفگاههای سرپوشیده باید مطابق الزامات جدول زیر تا حد امکان به صورت طبیعی تهویه و در صورت کافی نبودن سطوح جهت تهویه طبیعی با سیستم مکانیکی تهویه شوند. سیستم تهویه مکانیکی توقفگاههای خودرو باید در انطباق با مقررات مبحث چهاردهم باشد.

 سطح بازشو در توقفگاه سرپوشیده اتومبیل با تهویه طبیعی باید حداقل یک بیست و پنجم سطح کف باشد.
 تأمین نور طبیعی برای توقفگاه واقع در طبقات زیرین ساختمان (زیرزمین یا همکف، از طریق حیاط های خلوت و ،پاسیوها الزامی است.درصورتی که طبقات زیرین ساختمان(زیرزمین یا همکف) به توقفگاه اختصاص داده شود، حیاط های خلوت یا پاسیوهایی که برای تأمین نور و تهویۀ اتاق ها و فضاهای قابل سکونت واشتغال پیش بینی شده اند، نباید تا فضای توقفگاه ادامه یابند، مگر آن که کاملاً به نحوی دوربندی شده باشند که امکان انتقال دود یا صدای توقفگاه به فضاهای اقامت و اشتغال وجود نداشته باشد.قرارگیری نورگیر سقفی فاقد بازشو در حدفاصل توقفگاه و این حیاط ها، به شرط استفاده از مصالح غیرریزنده مقاوم در برابر ضربه و حرارت و آتش، بلامانع است.

۷-  توقفگاه های واقع در زیر زمین

در ساختمانهای گروههای ۶-۷-۸ در صورتیکه مساحت یک طبقه توقفگاه در زیرزمین کافی نباشد استقرار توقفگاه در زیر فضای باز و محوطه با رعایت ضوابط طرحهای توسعه شهری و الزامات مربوط به پیش آمدگی های زیرزمین و همچنین مقررات راه امداد رسانی مجاز است.
چنانچه احداث سطح نورگذر و بازشوی مستقیم به فضای باز ممکن نباشد، نور و تهویه لازم را میتوان از طریق احداث گودال باغچه یا مجراهای خارجی نور و هوا مطابق الزامات قسمتهای گودال باغچه و مجراهای خارجی نور و هوا تامین کرد استفاده از این فضاها و عناصر تنها برای یک طبقه زیرزمین مجاز است و در صورت احداث توقفگاه در بیش از یک طبقه زیرزمین نصب تهویه مکانیکی و همچنین تجهیزات هشدار و اطفای حریق مطابق الزامات مباحث سوم و چهاردهم مقررات ملی ساختمان الزامیست.

گودال باغچه ها

در ساختمان های گروه ۳، حیاط های محصور به صورت گودال باغچه، در صورتی که به منظور تأمین نور و تهویۀ فضاهای سکونت و اشتغال در زیرزمین مورد استفاده قرار گیرند، باید دارای حداقل ۹ مترمربع مساحت و حداقل ۳ متر عرض باشند. برای تامین نور و تهویۀ سایر فضاها، ابعاد گودال باغچه باید امکان تامین نور و تهویه مطابق الزامات آن فضاها و مقررات پاسیوها و حیاط های خلوت را فراهم نماید. مسقف نمودن گودال باغچه مجاز نیست. باید تمهیدات کافی برای هدایت و دفع نزولات جوی در کف گودال باغچه ها و دسترسی مناسب به منظور رسیدگی و نظافت آن ها پیش بینی شده باشد.

مجراهای خارجی نور و هوا

مجراهای خارجی نور و هوا که برای تامین نور و تهویۀ الزامی فضاها ایجاد می شوند.
نباید برای مقاصد دیگر مورد استفاده قرار گیرند. این مجراها باید حداقل ۱.۵ ۱ متر عرض داشته باشند و با ارتفاع لازم در کنار دیوار خارجی در حیاطها پیش بینی شوند.
برای محاسبۀ سطح نورگیر فضاها در مجرای خارجی نور و هوا، تنها ارتفاع  90 سانتی متر سطح نورگذر و یا بازشو در زیرِ ترازِ زمین محاسبه می شود.
در صورتی که امکان عبور افراد یا وسایل نقلیه وجود داشته باشد، سطح فوقانی مجرای خارجی نور و هوا باید همسطح زمین باشد و توسط شبکۀ فلزی مستحکم در برابر عبور افراد یا وسایل نقلیه و با رعایت ضوابط عبور افراد معلول پوشیده و حفاظت شود.

۸-  مصالح و پوشش کف و دیوارهای توقفگاه ها

کف توقفگاه ها باید از مصالح قابل شستشو پوشیده شود.
 ستونها و دیوارهای واقع در توقفگاه های سرپوشیده باید مطابق مباحث سوم، نهم و دهم مقررات ملی ساختمان در برابر حریق مقاوم شوند.
کف شیب راهها در توقفگاهها باید از مصالح غیر لغزنده برای عبور خودرو پوشیده شوند.
در توقفگاههای متوسط و بزرگ باید تدابیری جهت جلوگیری از برخورد خودروها با ستون ها پیشبینی و عناصر لازم تعبیه شود.

۹- تاسیسات و تجهیزات توقفگاهها

امکان دسترسی به آب لوله کشی در تمام توقفگاهها ضروری است.
توقفگاه های خودرو باید مطابق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان مجهز به تجهیزات کشف و اطفاء حریق باشند.
آبهای سطحی مطابق مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان در توقفگاه ها باید با شیب بندی مناسب هدایت و دفع شود.
برای جلوگیری از نفوذ آب های سطحی محوطه ساختمان و معابر شهری به توقفگاه واقع در همکف باید کف ورودی توقفگاه ساختمان در تراز بالاتر در نظر گرفته شود و با شیب بندی مناسب در دهانه ورودی نسبت به عدم جریان رواناب به داخل ساختمان اطمینان حاصل گردد. در غیر اینصورت باید تدابیر مناسب دیگر با تأیید نهاد قانونی مسئول اعمال گردد.

ب- ضوابط پارکینگ مندرج در مبحث ۵ مقررات ملی ساختمان (آسانسور و پله برقی)

۱-الزامات آسانسورهای حمل خودرو

تعبیه آسانسورهای خودروبر به عنوان تنها راه ورود و خروج خودرو در طبقات پارکینگ کلیه ساختمانهای مسکونی، تجاری، اداری و عمومی ممنوع میباشد.
در پارکینگ های طبقاتی و ساختمانهایی که طبقات پارکینگ در کنار ساختمان قرار دارند، تعبیه آسانسورهای خودروبر مجاز میباشد.
در این شرایط تعداد مورد نیاز آسانسور باید بر اساس محاسبات ترافیکی آن تعیین شود (تعبیه حداقل ۲ آسانسور الزامی است).
در ساختمانهایی که مطابق بند  فوق تعبیه آسانسور حمل خودرو در آنها ممنوع نشده است، رعایت مقررات مبحث سوم مقررات ملی ساختمان درخصوص راه های خروج، سیستم های اعلام حریق اتوماتیک و دستی، سیستمهای اطفای حریق و… الزامی است.
تأمین نیروی برق ثانویه (ژنراتور) به منظور سرویس دهی کامل آسانسورهای خودروبر الزامی است.
به منظور تخلیه گاز و دودهای خروجی از اگزوز خودروها، تعبیه فن های مکنده متناسب با حجم کابین در سقف کابین و در بالای چاه آسانسور الزامی است.

کابین آسانسورهای خودروبر باید دارای درِ اتوماتیک با سیستم محرکه مجزا باشد و درهای طبقات نیز از نوع اتوماتیک انتخاب شوند.
در هر کابین باید دو شستی احضار در دو سمت دیواره کابین نصب شود. محل قرارگیری این شستیها باید به گونهای باشد که راننده خودرو هنگام ورود و خروج از هر دو سمت امکان دسترسی به دکمه های طبقات و کلیدهای توقف اضطراری را دارا باشد.
استفاده از چشم الکترونیکی پردهای دوبعدی یا سه بعدی در ورودی(های) کابین الزامی است.
آسانسور حمل خودرو باید به سیستم تراز طبقه مجدد مجهز باشد.

۲-  آزمایش و تحویل گیری آسانسورها

آسانسور باید مطابق ضوابط این مقررات در ساختمانها نصب، راه اندازی و تحویل گردد و قطعات منفصله و یا مونتاژ شده آن مطابق ضوابط سازمان ملّی استاندارد ایران به شماره های ۱-۶۳۰۳ و ۲-۶۳۰۳ ساخته شده باشند.
آسانسور پس از نصب و راه اندازی باید توسط متخصصان صاحب صلاحیت آزمایش و تحویل گرفته شود. این تحویل گیری مانع از ضمانت شرکت سازنده، فروشنده و نصاب آسانسور نخواهد بود.
عقد قرارداد نگهداری مناسب، با اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب صلاحیت در حین بهره برداری، همواره الزامی است، در غیر این صورت مسئولیت آسانسور با کارفرما یا بهره بردار ساختمان خواهد بود و باید در قبال هر حادثه ای پاسخگو باشند.
هنگام بازدید یا تعمیر آسانسور در دوره بهره برداری، لازم است کلیه ورودیهای آسانسور در طبقات مختلف توسط سرویس کار مجاز ساختمان مسدود گردد. مسدود نمودن ورودی های مذکور لازم است با علائم هشدار دهنده مطابق با مبحث بیستم مقررات ملّی ساختمان انجام گیرد.
هنگام تحویل گیری آسانسور ،کابین باید در تراز هر طبقه توقف نماید و در حین ورود و خروج مسافر یا بار در آن تراز باقی بماند.